top of page

Demans

Demans, beyinde hasardan kaynaklanan ve ilerleyen bir bozukluk olup kişinin kendisinden beklenen beyin performansını gösterememesidir. Halk arasında 'bunama' dediğimiz durumdur. Demans vakalarında beynin özellikle bölgeleri hafıza, dikkat, dil ve problem çözme alanlarıdır. Demansın ileri durumlarında kişi, zaman (hangi gün, hangi ay, hatta hangi yılda yaşadığımız) ve yer oryantasyonunu kaybeder (nerede olduğu).

 

Demans, beyin hücrelerinin hasarlanmasına ve kaybına yol açar. Normal yaşlanmada beyin hücrelerinin kaybı normal bir süreçtir, ancak bu kaybın miktarı ve hızı artarsa beyin normal fonksiyonlarını yerine getiremez hale gelir ve demans tablosu ortaya çıkar.  Demans, zihinsel becerilerdeki bozulmanın bireyin mesleki ve sosyal etkinliklerini etkileyecek kadar ciddi olduğu bir sendromdur.

 

Demansın sık rastlanan belirtileri:

  • Mesleki becerileri ve diğer aktiviteleri etkileyen bellek yitimi

  • Bilinen ve basit işleri yapmada güçlük

  • Dil ile ilgili sorunlar

  • Yönelimin bozulması

  • Yargılamada bozulma

  • Soyut düşünme ile ilgili sorunlar

  • Kişisel eşyaların sürekli olarak yanlış yerlere koyulması

  • Duygu durum ve duygulanımda değişiklikler

  • Kişilik değişiklikleri

 

Yaşlı kişilerin çoğu zamanla unutkan olmaktan korkarlar. Unutkanlığın Alzheimer’ın ilk işareti olduğu düşünülmektedir. Günümüzde bilim insanları bunun yaşın getirdiği bir gereklilik olmadığını, sadece hatırlamanın biraz zaman alabileceğini saptamıştır. Birçok insan bellek ile ilgili sorunlar yaşamaktadır. Bazı bellek sorunları ciddiyken bazıları da değildir. Hafızalarında, kişiliklerinde ve davranışlarında ciddi değişiklikler olanlar demans adı verilen bir beyin hastalığından sahip olabilirler. Demans ciddi bir biçimde kişinin günlük hayatını kısıtlar. Alzheimer, demansın birçok çeşitinden biridir. Demans terimi, beyin fonksiyonlarındaki değişikliklerin sebep olduğu bir dizi belirtiyi tanımlar. Bunlar: tekrar tekrar aynı soruyu sormak; tanıdık yerlerde kaybolmak; yönlendirmeleri takip edememek; zamanı, yerleri ve kişileri karıştırmak; emniyet, hijyen ve beslenmeyi ihmal etmek. Demansta insanlar becerilerini farklı oranlarda kaybederler. Demans çeşitli durumlar sebebiyle olur. Demansa sebep olan bazı durumlar tersine çevrilebilir, bazıları değiştirilemez. Ayrıca, bazı tıbbi rahatsızlıklar Alzheimer belirtilerinin görülmesine sebep olur, fakat bu durum Alzheimer değildir. Bu tıbbi rahatsızlıkların bazıları tedavi edilebilir. Düzeltilebilir durumlar şunlardır; yüksek ateş, su kaybı, vitamin eksikliği ve yetersiz beslenme, ilaçlara karşı gösterilen kötü reaksiyon, tiroit problemleri veya küçük çaplı kafa yaralanmaları. Bu tür tıbbi durumlar ciddi olabilir ve mümkün olan en kısa sürede bir doktor tarafından tedavi edilmesi gerekir. Bazı yaşlıların duygusal problemleri demansla karıştırılabilir. Üzgün, yalnız, dertli veya sıkılmış hissetmek, emekli olmuş veya eşinin, akrabasının veya arkadaşının ölümüyle başa çıkmaya çalışan yaşlılarda yaygın olarak görülebilir. Bu değişikliklere uyum sağlarken bazılarında kafa karışıklığı ve unutkanlık görülebilir. Duygusal problemler aile ve arkadaş desteğiyle veya bir profesyonel psikolojik danışman veya doktor yardımıyla hafifletilebilir. Yaşlılarda en sık görülen demans türleri Alzheimer ve Vasküler demanstır. Bu demans türleri iyileştirilemez. Alzheimer’da beynin belirli yerlerindeki sinir hücreleri değişiklikleri çok sayıda hücrenin ölümüne yol açar. Alzheimer belirtileri yavaş başlar ve kalıcı şekilde kötüleşir. Hastalık ilerledikçe, belirtiler hafif çaplı unutkanlıktan düşüncede, yargılamada ve günlük aktivitelerde ciddi düzeyde bozukluklara kadar uzanır. Ve sonunda hastaların tam bir bakıma ihtiyacı olur. Vasküler demansta, beynin kan tedarikindeki değişiklikler veya kesilme beyin dokularının ölmesine yol açar. Beyindeki bu kan akışının kesildiği bölgeler semptomların şiddetini belirler. Semptomlar genellikle aniden başlar ve tekrarlanan vuruşlar ile kademeli bir biçimde ilerler. Bu noktadan sonra beyne verilen hasar düzeltilemez, fakat sonrakilerin oluşması önlenebilir.

​

Teşhis

Hafıza problemlerinden şikayetçi olanlar bir uzmana görünmelidirler. Eğer uzman kişi problemin ciddi olduğunu düşünürse, nörolojik ve fiziksel değerlendirme isteğinde bulunur. Hafıza kaybıyla ilgili değerlendirme için kişinin tıbbi geçmişine, kullandığı ilaçlara, bitkisel takviyelere, vitaminlere, beslenmesine ve genel sağlığına bakılır. Bu bilgilerin doğruluğunu onaylamak için uzman kişi, hastanın bir yakınına da sorabilir. Kan ve idrar testi, zihinsel beceri (hafıza, problem çözme, sayma ve lisan) testleri de istenebilir.

 

Muayenehanemizde demans şikayetleri ile gelen hastalarımıza tüm dünyada geçerliliği gösterilmiş nöropsikolojik değerlendirme testleri ile beyin haritalama yöntemleri klinik görüşme ile birleştirilerek tanı koyulmaktadır. Hem demans, hem de yaş ile birlikte bilişsel kayıpları olan hastalarımız için dünyada özellikli merkezlerde uygulanan bilişsel rehabilitasyon/remediyasyon terapisi bu konuda Türkiye' de tek terapist belgeli uzman olan Doç. Dr. Cumhur Taş ve ekibi ile uygulanmaktadır. 

bottom of page