top of page

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu

Hareketlilik, dikkat, konsantrasyon ve dürtü kontrolü alanlarındaki sorunlarla karakterize olan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağının en sık görülen bozukluklarındandır. Uygun tedavi düzenlediği zaman görülen belirgin düzelme, tedavi edilmediğinde ise psikolojik ve sosyal sorunlara yol açtığı bilinmektedir.

 

DEHB, göreceli olarak sık görülen bir bozukluktur ancak yapılan çalışmalardaki farklı yöntem ve tanı koyma ölçütleri nedeniyle sıklık ve yaygınlık konusunda kesin bir görüş birliği yoktur. Okul çağı çocuklarının %2-12’sini etkileyen bu bozukluk için de diğer birçok gelişimsel psikiyatrik bozukluklar gibi kesin tanı koydurucu bir test bulunmamaktadır. Erkeklerde sıklığı kızlardan fazla olup, erkek/kız oranı 3-5/1 arasında olduğu düşünülmektedir. Kızlarda DEHB’nun daha çok dikkatsizlik ve bilişsel zorluklarla seyrettiği bilinmektedir. Dürtüsellik ve saldırgan davranış sorunlarının kız çocuklarında daha az olması nedeniyle, gözden kaçırıldığı ya da önemsenmediği düşünülmektedir.

 

Son zamanlara kadar dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) özellikle bir çocukluk çağı bozukluğu olduğu ve çocukluktan yetişkinliğe geçişle birlikte ortadan kaybolduğu düşünülürdü. Ayrıca, birçok çalışma vakaların yarısı ile üçte ikisinde bozukluğun erişkinlik döneminde de kalıcı olduğunu ve erişkinde morbidite ve işlevsellik kaybına yol açtığını göstermiştir. Yapılan çalışmalarda yetişkkin DEHB yaygınlığı %4 olarak hesaplanmış ve bozukluğun en yaygın psikiyatrik bozukluklardan biri olduğu bildirilmiştir. Yetişkinlerde DEHB tanısı koyabilmek için dikkatsizlik belirtilerinin, aşırı hareketlilik/dürtüsellik ya da her ikisinin birden kişinin yaşamını, aile ilişkilerini, okul ya da iş yaşamı gibi en az iki farklı alanında sorun oluşturmalıdır. Yetişkin DEHB tanısı ancak klinik değerlendirme görüşmesiyle konabilir. Hastanın yakınlarından alınan çocukluk dönemine ait bilgiler ve uygulanan ölçek sonuçları klinik tanıya destekleyici olarak kullanılır. Yetişkin DEHB’si olan ve olmayanlar arasında nörobilişsel ve biyolojik farklılıkları kanıtlayan veriler artmaktadır.

 

 

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Belirtileri

  • Verilen yönergeleri ilk seferde anlamakta zorlanma ya da takip edememe

  • Dikkatin oynanan oyuna ya da yapılan işe vermede zorlanma

  • Evde ya da işte yapılacak işlerle ilgili malzeme ve materyallari unutma ya da kaybetme

  • Başkaları konuşurken dinlemiyor gibi gözükme

  • Detayları gözden kaçırma

  • Düzensiz görünüş

  • Uzun süreli zihinsel çaba gösteren işleri yapmakta zorlanma ya da isteksiz olma

  • İlginin hızlıca başka yere kayması

  • Yerinde duramama

  • Oturması gerektiği halde oturamama ya da ayakta olduğunun farkında olmama

  • Sessiz sakin oyun oynamakta güçlük çekme

  • Yerli, yersiz konuşma

  • Aşırı konuşma, konudan konuya hızla geçme

  • Sorulan soru tamamlanmadan cevabını verme

  • Her zaman bir şeylerle uğraşma

  • Sırasını beklemekte zorlanırlar

  • Olaylara ya da konuşmalara müdahale etme

 

Yakın zamanda yapılmış çalışmalardan elde edilen bulgular:

o DEHB olan çocukların toplam beyin hacminin % 5 kadar daha küçük oldukları anlaşılmıştır.

 

o Takip çalışmalarına göre bu çocukların beyin büyüklüğü ve olgunlaşmasında normal çocukları geriden takip ettikleri ve ergenlik döneminde bazı çocuklarda aradaki bahsedilen farkın kapandığı görülmektedir.

 

o Yapılan çalışmalarda beynin, sorunları çözmemize, karşımızdakinin davranışlarını anlayıp değerlendirmemize, plan yapabilmemize ve isteklerimizi öteleyebilmemize yarayan bölgesi (frontal loblar) ve diğer bazı bölgelerindeki küçüklüğün daha belirgin olduğunu görülmüştür.

 

o Tedavi görmüş DEHB olan çocuklarla tedavi almamış olanlar karşılaştırıldığında, tedavi alanlarda hacim azalmasının düzeldiği ancak almayanlarda anormalliğin devam ettiği gösterilmiştir.

 

DEHB’na Eşlik Eden Durumlar

  • Davranış bozuklukları

  • Anksiyete Bozuklukları

  • Gelişimsel Gecikmeler

  • Öğrenme Güçlükleri

  • Tik Bozuklukları

  • Bipolar Affektif Bozukluk

 

Eşlik eden bu bozukluklar DEHB’li kişilerin 2/3’ünde görülebildiği gözlemlenmiştir. Bu yüzden DEHB değerlendirilmesi yapılırken, eş zamanlı görülebilecek diğer durumların da değerlendirilmesi yapılır.

bottom of page